Αγρός αυτοδιαχειριζόμενο κατειλημμένο έδαφος

Από το Μάιο του 2009, μέσα στο πάρκο τρίτση, έχει «ξεφυτρώσει» και …ζει ο Αγρός. Μια κατάληψη γης, μια κίνηση επανοικειοποίησης ενός κομματιού του πάρκου, προκειμένου να το διαχειριστούμε σύμφωνα με τις δικές μας επιθυμίες και ανάγκες και παράλληλα ένα ανοιχτό κάλεσμα σε όσους και όσες επιθυμούν να πράξουν το ίδιο. Ο Αγρός είναι ένα εγχείρημα που εναντιώνεται στο ξεπούλημα του πάρκου για εμπορική εκμετάλλευση και στην περιστολή της ελεύθερης κοινωνικής του χρήσης. Προτάσσει την αυτοοργανωμένη συλλογική δράση για ό,τι αφορά στη ζωή μας.
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που ενόχλησαν το δήμαρχο του Ιλίου (Ζενέτο) και με την συγκατάθεση του φορέα διαχείρισης την Τρίτη 6/10/2009 εισέβαλε με μπουλντόζες στο κατειλημμένο έδαφος του αγρού και κατέστρεψε το σπορείο μας. Μια ελαφριά κατασκευή, κάτι σαν μικρό θερμοκήπιο, που φιλοξενεί τα φυτά μέχρι να μεγαλώσουν για να μπορέσουν να φυτευτούν στη γη.
Ο φορέας διαχείρισης του πάρκου μάς έχει αντιμετωπίσει από την αρχή με την λογική του «κακού» και του «καλού» μπάτσου, αφού η στάση τους κατά καιρούς περιλαμβάνει από φιλική κουβεντούλα και «να βρούμε μια λύση ρε παιδιά» μέχρι απροειδοποίητα κοψίματα νερού και ρεύματος μέσα σε καύσωνα και με κίνδυνο να καταστραφούν οι καλλιέργειες. Αυτή τη φορά ήρθαν να επιβάλλουν την τάξη μέσα στο κατακερματισμένο και καταταλαιπωρημένο πάρκο: τη δική τους τάξη. Αυτή της καταστολής και του ελέγχου, της αυθαιρεσίας και της λαμογιάς. Αυτή που προορίζει το πάρκο για κάθε λογής κερδοφόρες και καταστρεπτικές χρήσεις ή για εκδηλώσεις και συναυλιούλες που σκοπό έχουν τη διαφήμιση των δήμων και του «πολύτιμου» κοινωνικού τους έργου. Αυτή που δεν ανέχεται και επιτίθεται ενάντια στη δράση των ανθρώπων που αποφασίζουν να ζήσουν το πάρκο ως αυτό ακριβώς που θα έπρεπε να είναι: ένας ανοιχτός, δημόσιος πράσινος χώρος, η χρήση του οποίου να καθορίζεται από όλους και όλες μας και όχι από τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα μιας χούφτας τοπικών και όχι μόνο ηγετίσκων, τα σχέδια των οποίων αντιτίθενται πλήρως στο δημόσιο και ελεύθερο χαρακτήρα του πάρκου.
Δε χρειάζεται και πολύ φαντασία για να καταλάβουμε με τι λογική κινούνται δήμοι και φορέας διαχείρισης αρκεί να δούμε τα πεπραγμένα τους. Αλλά ας τα πάρουμε λίγο από την αρχή. Όταν στις αρχές του καλοκαιριού ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Σουφλιάς ανήγγειλε την έκτακτη χρηματοδότηση του πάρκου τρίτση, στην οποία συμμετέχει με δικά του κεφάλαια ο όμιλος Λάτση, πολλοί χαμογέλασαν με ανακούφιση, άλλοι με καχυποψία, ενώ κάποιοι (όπως εμείς) κοιτάχτηκαν με ανησυχία. Το ποσό του 1,4 εκ. ευρώ που οι τοπικές αρχές εμφάνιζαν ως προϊόν διεκδίκησης, ενώ ουσιαστικά ήταν το αποτέλεσμα παρασκηνιακών διαβουλεύσεων για τον έλεγχο της διοίκησης του φορέα, ανοίγει διάπλατα τις πόρτες για την περαιτέρω αξιοποίηση και εκμετάλλευση, πάντα υπό το πρόσχημα της σωτηρίας του. Εξάλλου η ιστορική εμπειρία έχει δείξει (και όχι μόνο στο πάρκο) ότι φράγκα, μίζες και εργολάβοι συμβαδίζουν άνετα με τις ρητορείες της εξουσίας για την περιβαλλοντική ευαισθησία και προστασία. Τον Αύγουστο ξεκινούν τα πρώτα έργα στο πάρκο και «ω, τι έκπληξις», το πρώτο έργο που αναθέτεται είναι η επισκευή της συρμάτινης περίφραξης. Συνεργεία εργολάβων έκλεισαν όλες τις τρύπες που μέσα στα χρόνια είχαν ανοίξει κάτοικοι και που τους εξυπηρετούσαν στην πρόσβαση και διάσχιση, καθώς η πολλών χιλιομέτρων περιμετρική περίφραξη έχει μόνο τέσσερις εισόδους και αυτές με περιορισμένη πρόσβαση. Οι κλειδαμπαρωμένες πόρτες καθιστούν από δύσκολη έως σχεδόν αδύνατη την πρόσβαση σε άτομα με κινητικά προβλήματα, καροτσάκια με παιδιά, ποδήλατα, αφού για να μπουν πρέπει να κάνουν ακροβατικά πάνω από σιδερένιες μπάρες. Για παράδειγμα την καθαρή Δευτέρα δεκάδες άνθρωποι «εγκλωβίστηκαν» έξω από το πάρκο, μέχρι που πρωτοβουλιακά κάτοικοι έκοψαν την περίφραξη.
Η επισκευή της περίφραξης θα μπορούσε να είναι απλά ένα έργο βιτρίνας, αλλά είναι κάτι με περισσότερες προεκτάσεις. Είναι η επαναδιευθέτηση του χώρου, η προσταγή του φορέα ότι κουμάντο κάνει αυτός, η τακτοποίηση της χρήσης του με βάση τους κανόνες που βάζει αυτός και που απαγορεύει οποιαδήποτε συμμετοχή παρέμβασης ή χρήσης. Αυτό είναι το «όραμα» εξάλλου που έχει η εξουσία για όλους τους δημόσιους χώρους. Τεχνητά τοπία, ελεγχόμενα, εμπορευματοποιημένα, οπού η κοινωνία απλά τους καταναλώνει αλλά δεν τους ζει. Πέρα από προφάσεις και δικαιολογίες η περίφραξη όπως και οι σεκιουριτάδες υπάρχουν για να αντιμετωπίσουν αυτές τις συμπεριφορές ή δράσεις που αμφισβητούν αυτόν τον ετεροκαθορισμό. Οι πιτσιρικάδες που αράζουν τα βράδια ξεπερνώντας το ωράριο λειτουργίας, οι κάτοικοι που ανοίγουν νέες λειτουργικές εισόδους–εξόδους, η ελεύθερη κατανάλωση καρπών από πολλούς, αλλά και η κατάληψη και η καλλιέργεια εδάφους που επιχειρεί ο Αγρός, είναι ο «εξωτερικός εχθρός» που θέλει να αντιμετωπίσει (ή και να καταστείλει) ο περίφραχτος και φρουρούμενος χώρος που θέλουν να δημιουργήσουν οι εξουσιαστές.
Τα παραδείγματα δυναμικών και αυτοοργανομένων αγώνων, ενάντια σε ανάλογες προσπάθειες περίφραξης άλλων δημόσιων χώρων ( π.χ. Φιλλοπάππου, Π. Άρεως), είναι πολλά και το μήνυμα ξεκάθαρο. Το πράσινο, ο ελεύθερος χώρος, η επαφή με τη γη, η δημιουργική συνεύρεση και ο καθαρός αέρας, μερικά από τα πιο ζωτικά στοιχεία που η κυριαρχία μας στερεί και καπηλεύεται προς όφελός της, δεν περιμένουμε να μας παραχωρηθούν ούτε από την ίδια, αλλά ούτε και από τους διάφορους «οικο-ευαίσθητους» καλοθελητές τύπου ορνιθολογικής εταρείας. Μας ανήκουν κι ο μόνος τρόπος να τους επανοικειοποιηθούμε είναι αυτός της αδιαμεσολάβητης, άμεσης και δημιουργικής αντίστασης από τα κάτω.

Οκτώβριος 2009