Τα μεταλλεία της Β.Α. Χαλκιδικής, τα τελευταία είκοσι πέντε περίπου χρόνια, βρίσκονται σταθερά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος κράτους καθώς και ντόπιων και πολυεθνικών επιχειρηματικών κύκλων. Σε όλο αυτό το διάστημα, έχουν μεσολαβήσει μακροχρόνιοι, δυναμικοί αγώνες των κατοίκων και αλληλέγγυων σε όλη την επικράτεια ενάντια στα μεταλλεία. Σήμερα τα μεταλλεία ανήκουν στην «Ελληνικός Χρυσός-Eldorado Gold» (η τελευταία είναι καναδική εταιρία με δραστηριότητες σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, ενώ η Ελληνικός Χρυσός είναι συμφερόντων Μπόμπολα). Για το συγκεκριμένο «αναπτυξιακό» έργο, υψίστης «εθνικής» σημασίας, και τις καταστροφικές του συνέπειες θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες. Θα περιοριστούμε στο να ξαναθυμίσουμε ότι κατά τη διαδικασία της επιφανειακής εξόρυξης ολόκληρες εκτάσεις γης μετατρέπονται σε κρατήρες μέσα από καθημερινές εκρήξεις, ενώ κατά την επεξεργασία του μεταλλεύματος απελευθερώνονται τοξικές ουσίες και βαρέα μέταλλα που μολύνουν ανεπανόρθωτα το έδαφος, το νερό και την ατμόσφαιρα, αποκλείοντας μια για πάντα την πιθανότητα αναγέννησης της φύσης. Ένα δάσος σπάνιας βιοποικιλότητας, όπως αυτό του όρους Κάκκαβος στη Β.Α Χαλκιδική, δεν αντικαθίσταται έτσι απλά, αλλά χρειάζεται εκατοντάδες χρόνια, χωρίς παρεμβάσεις, για να επιστρέψει στην πρωταρχική του κατάσταση. Δάση υπεραιωνόβιων δέντρων, όπως οξιές, καστανιές, βελανιδιές, πολλά είδη θηλαστικών, πτηνών, ασπονδύλων, σπάνιων αμφιβίων και ερπετών απειλούνται με αφανισμό. Η λεηλασία επεκτείνεται και στην καταστροφή των ζωής των ανθρώπων των περιοχών. Πολυπληθείς κοινότητες υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τη γη τους, τον τόπο όπου διαμένουν και τις δραστηριότητές τους. Διαρρηγνύονται μια για πάντα κοινοτικοί δεσμοί και ρημάζονται οριστικά και αμετάκλητα ζωές, προς χάριν του κέρδους. Τα παραπάνω αποτελούν κάποιες μόνο από τις συνέπειες της εξόρυξης χρυσού, ενώ συχνό φαινόμενο σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελούν και τα «ατυχήματα» αυτής της δραστηριότητας, με πιο γνωστό στον ελλαδικό χώρο αυτό στο Στρατώνι Χαλκιδικής το Μάιο του 2002, όταν βαρέα μέταλλα χύθηκαν στη θάλασσα, προκαλώντας τεράστια καταστροφή στο θαλάσσιο οικοσύστημα του κόλπου της Ιερισσού.
Τις τελευταίες μέρες, η εν λόγω μεταλλευτική εταιρεία έχει επιστρέψει δριμύτερη, μέσα από μια σειρά δημόσιων απειλών για την αποχώρησή της από την Χαλκιδική και το σταμάτημα των εργασιών στις Σκουριές, θέτοντας ως βασικό μοχλό πίεσης την άμεση απόλυση όλων των εργαζομένων στα μεταλλεία αν δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της για την έκδοση νέων αδειών (μέσω ευνοϊκών γι’ αυτήν περιβαλλοντικών μελετών, νόμων, κρατικών γνωμοδοτήσεων και αποφάσεων του ΣτΕ), ώστε να συνεχίσει το «μεγαλόπνοο έργο της» στην περιοχή. Ταυτόχρονα, για να εντείνει τις πιέσεις της, έχει κατεβάσει για άλλη μια φορά τον μισθοφορικό στρατό της στους δρόμους της Αθήνας. Πρόκειται για τους ίδιους τραμπούκους- εργαζόμενους της εταιρείας οι οποίοι τον Μάρτιο του 2012 επιτέθηκαν σε 30 αντιστεκόμενους ανθρώπους, ενώ ξήλωσαν και πυρπόλησαν το φυλάκιο που οι κάτοικοι είχαν χτίσει από το 2009 στις Σκουριές για να υπερασπίζονται από εκεί με βάρδιες το δάσος. Οι έμμισθοι της Eldorado Gold είναι από εκείνα τα εμφατικά παραδείγματα της επιτυχίας των κυρίαρχων να δημιουργούν διαιρέσεις στις τάξεις των “από τα κάτω”. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που, για έναν μισθό, δεν διστάζουν να κάνουν οτιδήποτε τους παραγγείλουν τα αφεντικά. Αποτελούν σίγουρα παράδειγμα προς αποφυγήν.
Τα μεταλλεία της Β.Α Χαλκιδικής δεν θα μπορούσαν επουδενί να αποκτήσουν τα όποια νομιμοποιητικά τους άλλοθι αν δε συνοδεύονταν με όλα εκείνα τα γνωστά περί «σωτήριας ανάπτυξης για την περιοχή, κατεπείγουσας ανάγκης, εθνικού συμφέροντος, αναπόδραστης επιλογής για την περίοδο της κρίσης»… Η ίδια η επιχειρηματική δραστηριότητα στην περιοχή έχει αναχθεί σε εξαιρετικά κατεπείγουσα -γι’ αυτό και η λυσσαλέα επίθεση του κράτους όλο το προηγούμενο διάστημα ενάντια στους αγωνιζόμενους κατοίκους και αλληλέγγυους, καθώς και η συνέχιση του έργου με την παρούσα διακυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, παρόλες τις προεκλογικές υποσχέσεις για παύση του έργου από την επομένη των εκλογών. Η νέου τύπου σοσιαλδημοκρατική διαχείριση ποντάρει στην νομικίστικη διαδικασία για επιμέρους τροποποιητικές αλλαγές στις δραστηριότητες της εταιρείας, με πρόσφατη την προσφυγή της στον Άρειο Πάγο για την διεξαγωγή διαιτησίας μεταξύ κράτους και εταιρείας. Πρόκειται για μια μεθοδευμένη κλειστή διαδικασία που δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την θετική έκβαση της υπόθεσης προς την πλευρά της εταιρείας, ενώ παράλληλα μετατοπίζεται η ευθύνη των αποφάσεων από τις πλάτες του κράτους. Η διαιτητική διαδικασία σε ρόλο γενικού ρυθμιστή δίνει την ευχέρεια στους πολιτικούς διευθυντές αφενός να “στέκονται” στο πλάι των αγωνιζόμενων και αφετέρου να παραμένουν εξαγνισμένοι από τα τρέχοντα, καταστροφικά, αναπτυξιακά προγράμματα. Ο χειρισμός της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι τροχιοδεικτικός της διευθέτησης των ζητημάτων από πλευράς της κυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση, το κράτος αναλαμβάνει να παίξει το ρόλο του τοποεπιτηρητή, σκορπώντας αυταπάτες στους αφελείς για αλλαγή μέσω των θεσμικών οδών, ενώ αποσκοπεί στην απονεύρωση της μαχητικότητας των αγώνων των από τα κάτω. Η επικείμενη καταστροφή του άλσους Φιλαδέλφειας προς όφελος του επιχειρηματία Μελισσανίδη, η πώληση του πρώην αεροδρόμιου Ελληνικού σε εταιρεία συμφερόντων Λάτση για την μετατροπή της σε ελεγχόμενη ζώνη που θα απευθύνεται σε υψηλά εισοδήματα και τουρίστες, οι εγκατάστασεις ΒΑΠΕ σε κάθε σπιθαμή ορεινού όγκου προς όφελος διαφόρων ενεργειακών λόμπι, η συνέχιση του φαραωνικής έμπνευσης έργου εκτροπής του ποταμού Αχελώου, τα σχέδια για κρατήρες εξόρυξης στα Γεράνια όρη, όπως και το πρόσφατο περιβαλλοντικό έγκλημα στον Σαρωνικό με τη βύθιση του σαπιοκάραβου που μετέφερε πετρέλαια των ΕΛΠΕ και τη διαπλοκή που ανέδειξε, είναι κάποια από τα κομμάτια που συνθέτουν το παζλ της λεηλασίας της γης στο όνομα της ανάπτυξης.
Η υπεράσπιση όμως των εδαφών έχει κεφαλαιώδη σημασία για τη ζωή των «από κάτω». Σε ένα ερειπωμένο τοπίο, όπως αυτό που προετοιμάζουν οι εκσκαφείς της El Dorado Gold στα δάση της Χαλκιδικής, μπορούν να αναπτυχθούν μόνο ερειπωμένες ζωές.
Τα ζητήματα του ρυπογόνου πολιτισμού δεν λύνονται με ποσοτικές διευθετήσεις του στυλ: λιγότερη παρέμβαση, λιγότερη ρύπανση, λιγότερο χρήμα. Δεν υπάρχει λίγη ανάπτυξη καλή – πολύ ανάπτυξη κακή. Δεν λύνονται με ορθολογικοποίηση της ανάπτυξης. Αυτός ο πολιτισμός είναι φτιαγμένος για να γεννάει εκμετάλλευση, ανισότητα, λεηλασία. Δεν εξορθολίζεται, ανατρέπεται. Ο αγώνας ενάντια στα μεταλλεία, ιδιαίτερα στη συγκεκριμένη συγκυρία, αποκτά επιπλέον περιεχόμενα. Στην περίοδο που οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, μέσα από την πολεμική συνθήκη του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, περνούν σαν οδοστρωτήρας των όποιων κεκτημένων, η ρητή και αμετάκλητη εναντίωση σε τέτοια «έργα» στη Χαλκιδική, στο Κιλκίς, στον Έβρο είναι κοινωνικό οδόφραγμα στις ορέξεις των κυρίαρχων.
Αυτές τις μέρες εκδικάζονται στα δικαστήρια Θεσσαλονίκης οι υποθέσεις που αφορούν τους αγώνες που δόθηκαν στο βουνό του Κάκκαβου από κατοίκους της Β.Α Χαλκιδικής και αλληλέγγυους για την υπεράσπισή του και τον τερματισμό των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων από την Εldorado Gold. Oι αντιστεκόμενοι κάτοικοι και αλληλέγγυοι/ες αντιμετωπίζουν κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα καθώς και την αναβαθμισμένη κατηγορία του αντιτρομοκρατικού οπλοστάσιου της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης. Ο αγώνας τους είναι υπόθεση όλων μας, ως κομμάτι του συνολικότερου αγώνα των «από κάτω» για την ελευθερία, και της ρητής διακήρυξης ότι οι ζωές μας δεν είναι αναλώσιμες, ότι στη γη αναλαμβάνουμε να στήσουμε τα ριζώματά μας, ότι η γη είναι ζωή και αυτή δεν παραδίδεται.